Pati apo jo «pranverë arabe»? Skeptikët perëndimorë e mohojnë këtë. Optimistët si gjithmonë lusin të presim. Intelektualët arabë thonë se revolucioni ngjau. Dhe na ktheu ca shekuj pas! Wael Ghonim- nxitësi i revolucionin egjiptian – ka botuar një libër, ku përshkruan veten dhe ditët e fundit të Husni Mubarakut.
Wael Ghonim, ylli i protestave masive në Egjipt ka botuar librin «Revolution 2.0 -The power of the people is greater than the people in power: A Memoir (Fuqia e popullit është më e madhe se njerëzit në pushtet – Kujtime, Harcourt, 2012). Titulli «Revolution 2.0» është simbiozë e protestave masive për rrëzimin e pushtetit dhe (nëpërmjet) mediave sociale (web 2.0).
Libri lexohet me zor. Jo se është i komplikuar, por sepse i përngjanë një protokolli chatroom-esh banale. Tema dhe efekti e bëjnë atë megjithatë të rëndësishëm. Dhe atë në tre aspekte kryesore: ai raporton nga brenda mbi fiziologjinë e protestave masive në botën arabe; rizgjoi diskutimet në lidhje me raportin ambivalent orient- oksident dhe detyroi akademitë të rishqyrtojnë teoritë e tyre mbi revolucionin.
LIBRILibri doli në një kohë kur imazhi i autorit pësoi rënie. Propaganda e «vëllazërisë myslimane» ka fituar betejën. Gjë që shihet edhe nga toni i mediave në Kajro dhe gjithandej në botën arabe, kur flitet për librin dhe autorin. Wael Ghonim raportin e tij e nis duke u përpjekur ta përshkruajë jetën e egjiptianeve nën diktatin e frikës, terrorit dhe kontrollit politik. Kapitulli i dyte i librit është tejet domethënës. Titulli «në kërkim të një Shpëtimtari», edhe pse pa qëllim të autorit shpjegon arsyet se pse masat në lëvizje nuk i përfillën fare shtatë kërkesat e El Baradeit për zgjedhje të lira, të rregullta dhe me observim ndërkombëtar. Ato – masat – kërkonin profet e jo demokraci. Nga kapitulli i tretë raporti bëhet personal. Janë kujtimet e egjiptianit që ende festohet në perëndim për guximin e tij politik. Ai vetë mohon të ketë bërë diçka për politikë.
AUTORI
Më 6 qershor të vitit 2010 policia egjiptiane torturon për vdekje të riun Khaled Said. Si të vetmen mënyrë revolte ndaj shtetit dhe policisë, familja e të vrarit publikon fotografitë e të ndjerit. Said është dy vite më i ri se Wael Ghonim- i lindur më 1980 në Kajro. Sapo sheh fotografitë Ghonim, gjatë viti 2010 hap një faqe në facebook me pseudonimin «El Shaheed» (Martiri). Titulli i blogut është apelativ: «Ne të gjithë jemi Khaled Said»! Qindra mijëra «like» dhe komente e vetëdijësojnë shefin për marketing në gjigantin google se në ç ‘ujëra ka nisur notin. Raportimet e njerëzve mbi krimet e policisë së Husni Mubarakut ndaj qytetarëve i hapin shteg shpërthimi vlimit të masave, intensiteti i të cilit paska nisur që nga viti kur ka lindur autori i librit: Prej vitit 1980 Egjipti ka jetuar nën diktatin e «ligjve të jashtëzakonshme», ligje të cilat u jepnin lirinë organeve të policisë, pa dhënë ndonjë arsye konkrete, të arrestojnë, torturojnë dhe të mbajnë dikë deri më gjashtë muaj burg. Duke u bazuar në protestat tuniziane Ghonim thirr një demonstratë masive për 25 janarin e 2011. Disa dhjetëra mijë egjiptianë të rinj i bashkëngjiten protestës. Policia civile arreston mbi 1500 prej tyre. Ndër ta edhe Wael Ghonim, arrestimi i të cilit filmohet me Handy dhe klipi plasohet në rrjet. Google nuk ri duarkryq. Gjiganti ndër makinat e kërkimit hap një hotline për dëshmitarët e rastit. «El Shahedi» i facebook-ut u bë ylli i lëvizjes egjiptiane. Më 18 shkurt 2011 kur Wael Ghonim u nis për tu ngjitur në podest që të flas para demonstruesve, truprojat e Yusuf al-Qaradawi – t, njërit nga shefat e «vëllazërisë myslimane» gati e përplasën përdhe dhe penguan paraqitjen e tij. Husni Mubarak ra. Vendin e tij zuri Mohammed Mohammed Mursi Isa Ayyat, njëri nga kokat e «vëllazërisë myslimane». Asaj organizate që për moto programatike ka: «Allahu është qëllimi jonë. Profeti është udhëheqësi jonë. Kurani është kushtetuta jonë. Xhihadi rruga jonë. Vdekja për Allahun është dëshira jonë më fisnike». Gjeti Egjipti profetin e vetë. Wael Ghonim pyetjes që së fundi ia parashtroi gazetarja amerikane Katie Couric se a e konsideron ai veten si lider i një lëvizjeje për demokraci iu përgjigj po njëjtë siç bën qindra herë edhe në libër: nuk merrem me politikë dhe punoj për google.
Çka ka ndodhur në të vërtetë ditën e 18 shkurtit kur falangat e Yusuf al-Qaradawi e kapën yllin egjiptian për fyti. Libri nuk thotë gjë për këtë. As autori nëpër intervista. Ekspertët spekulojnë.
«REVOLUCIONI»
Oksidenti doli dyfishtë i zhgënjyer nga «pranvera arabe». Njëherë për shkak se ranë disa nga partnerët e tyre të sigurt me të cilët kishin kontrata dhe për së dyti sepse masat nuk përfillën thirrjen perëndimore për instalimin e demokracisë së shtetit ligjor dhe të drejtave të njeriut si sistem politik. Për këtë arsye nuk ndezën as kërkesat e El Baradeit të dërguar nga Vjena. Në të shumtën e vendeve arabe ndodhi e njëjta mostër me nuanca minimale, nga vendi në vend. Çfarë Revolucioni paska ndodhur atëherë – tundin kokën skeptikët karshi orientit. Avokatët e «pranverës» ngulin këmbë: ka ndodhur një revolucion, por jo siç donin perëndimorët. Reformistët «nga brenda» janë më kategorik (Bassam Tibi): nëse ka ndodhur një revolucion atëherë në kuptimin mesjetar latin të termit, pra ka ndodhur një rrokullisje përsëprapthi, një kthim prapa. Një revolucion në kuptimin e ndryshimeve, inovacionit nuk ka ndodhur. As kriteri kryesor i revolucionit nuk është plotësuar – thonë skeptikët. Rrënimi me dhunë i sistemit politik nuk ndodhi për ta zëvendësuar një elitë të vjetër me të rejën, pro e kundërta, madje «revolucioni» ishte pa kokë, pa elitë, gjë që çoi deri te marrja e pushtetit nga vëllezërit arkaike të fundamentalizmit sunit. Se lëvizjet arabe nuk kanë qenë të prira nga elita dhe programe të caktuara intelektuale dëshmon edhe libri i yllit të protestave egjiptiane Wael Ghonim, të cilin Time e futi në listën e 100 personaliteteve më me ndikim në botë.
BOTA ARABE
Ekspertja egjiptiane Amira El Ahl dështimin, pamundësinë e një «pranvere » sipas perspektivës perëndimore e sheh në dimrin e përhershëm social dhe arsimor të vendeve arabe. Sipas UNESCO 33% e egjiptianeve nuk dinë as të shkruajnë e as të lexojnë (UNESCO, Kairo, 24-27. 1. 2010). Në këtë përqindje – thotë Amira El Ahl – nuk numërohen vendet jashturbane dhe të rinjtë deri në moshën 15 vjeçare. Fenomeni i sabotimit të shkollave publike nga prindërit, që detyrojnë fëmijët në punë, është njëri nga problemet kyçe në vendin e faraonëve. Egjipti është vendi ku 60% e nënave janë analfabete. Një masë, me një strukturë të tillë, nuk dinë se ç ‘janë sistemet politike, të drejtat e njeriut, ajo kërkon autoritete, prijës, të cilëve detyrueshëm ka nevojë t’iu besojë. Aktualisht në modë është «vëllazëria myslimane», sepse ajo është e vetmja me një program politik. E demokracia dhe kërkesat e El Baradeit nuk përputhen në asnjë pikë me programin e organizatës së presidentit aktual Mohammed Mohammed Mursi. Pranimi i demokracisë do të thoshte prishje të hierarkive gjinore që kërkon kurani, do të thoshte respektimi i përpiktë i të drejtave dhe lirive të njeriut në politikë, religjion, gjini e kështu me radhë. Jo vetëm gazetarja gjermano-egjiptiane Amira El Ahl, por edhe shumë intelektualë tjerë nuk besojnë që vendet arabe (bashkërisht kanë 40% të analfabetizmit botëror) do të ishin të gatshme për sisteme të tilla politike.
Po elitat, ata që dinë të shkruajnë dhe lexojnë?
Duket sikur shumica e tyre të ishin si Wael Ghonim, i cili «nuk donë të merret me politikë» ose të dinë të lexojnë, mirëpo nuk kanë qejf të lexojnë më shumë se një libër të vetëm.
